Veel mensen hebben moeite met een mechanische benadering van de persoon, Zo is in de psychologie bijvoorbeeld in de 50- en 60-er jaren veel onderzoek gedaan naar geconditioneerd gedrag. Deze benaderingen die operand conditioneren is genoemd, hebben als mensbeeld het idee dat de mens zuiver en alleen mechanisch van aard is inclusief alle denken en voelen. Er is niet zoiets als een ziel of geest in de metafysische zin van het woord en dat stuit nu juist de meeste mensen tegen de borst.

De mechanistische opvatting over de mens en het heelal als geheel heeft de wetenschappen aanvankelijk zeer veel opgeleverd maar tegenwoordig beginnen de grenzen van deze benadering steeds helderder op te lichten. Het reductionistisch mechanistisch paradigma (zo heet het officieel) welke de meeste wetenschappen zich van bedienen hebben geen verklaring voor alle innerlijke gewaarzijn van de mens en dieren. Alle verklaring die het mechanistisch wereldbeeld te berde brengen zijn letterlijk reductionistisch in de zin dat alle innerlijke fenomenen worden weg geredeneerd of in mechanische verklaringen worden omgezet en dit heeft tot gevolg dat de mens op het gebied van zorg en zingeving in een soort vacuüm is komen te vallen nadat de kerk en andere geloofsinstituten aan geloofwaardigheid de laatste jaren sterk hebben ingeboet.

Veel mensen ervaren het leven als een oneindige herhaling van hetzelfde wat op velen als zinloos overkomt, wat moet ik nu nog als ik alles heb wat ik wilde hebben en me toch nutteloos en leeg voel? Het mechanistisch wereldbeeld heeft hier geen antwoord op en sommige wetenschappers doen het af met een of andere niet-helpend antwoord.

Veel mensen zijn niet bekend met zoiets als zelf onderzoeken van de aard van het Zijn en spirituele benaderingen van het bestaan. Ze stellen zichzelf veelal op als volgers van iemand ‘die het wel weet’, of waarvan ze dat idee hebben. Andere mensen zoeken hun heil in bezichheidsvormen waarbij ze zichzelf ingraven of overvoeren met werk of andere activiteiten. Deze vormen van ‘coping’ zijn in wezen vlucht- of afweer mechanismen om maar niet met de leegte van het Zelf te hoeven worden geconfronteerd.

Nisargadatta Maharaj merkte vaak op dat de meeste mensen niet tegen hun werkelijke aard kunnen, die is namelijk niet vervullend oftewel de ware aard van het Zijn is dusdanig dat de meeste mensen er gewoonweg niet tegen kunnen. Het gevolg is dat ze hun heil zoeken in activiteit. Dit uit zich veelal in het volplannen van de agenda en het opstapelen van ‘wat ik allemaal nog moet doen’

Dit is een vreemd soort paradox want als je mensen vraagt of ze vrij of gebonden willen zijn zegt vrijwel iedereen dat ze vrij willen zijn. Maar de praktijk pakt dan toch anders uit, je wil vrij zijn maar je voelt je gedwongen tot het uitvoeren van allerlei activiteiten want ‘dat moet toch gedaan worden’ het is als een soort slaafs achter een worst aanlopen of als een soort dronkelappen lukraak ergens naar toe waggelen, de meeste mensen zijn gewoonweg niet in staat om bewust met hun tijd om te gaan.

Onder het mom ‘het moet nu eenmaal’ worden nietszeggende en onzinnige activiteiten gepland en uitgevoerd. En dan zeggen ze: ‘ik ben een mens en geen ding’ en soms wordt dit ook wel tegen een ander gezegd. Wanneer iemand bijvoorbeeld aan een ander vraagt iets gezamenlijk te doen en dit niet in de planning (of beter gezegd; het verwachtingspatroon van iemand ligt), dan kan die persoon het idee krijgen dat jij iets wil afdwingen of alleen aan jezelf denkt. Het gevolg is misverstanden en soms ruzies omdat een of beide alleen maar in de patronen willen bewegen en weigeren om er buiten te stappen (vaak vanwege angst). Ik hoor zo nog iemand zeggen: ‘jij behandeld mij als een ding!’ Maar vervolgens word de dag uitgeleefd vanuit patronen en ben jijzelf een object van je eigen denken geworden.

Het is soms knap lastig om uit die patronen te komen maar dat is toch echt de enige werkelijke manier om werkelijk vrij te worden van je eigen gebondenheid met je identificaties en conditionering. Je hebt jezelf totaal vastgelegd aan je eigen patronen, je weet niet meer wie je bent want je word geleefd. Dat is nu eenmaal een gevolg van identificatie met denken, voelen en zintuiglijkheid. Het word gezien, anders zou je dergelijke opmerkingen niet maken maar je verzuimd om verder te kijken en te ont-dekken dat je helemaal niet vastgelegd bent, je hebt je Zelf tot speelbal van je denken, voelen en waarnemen gemaakt en voelt daar de gevolgen van, maar toch is er de realisatie dat dit als gevangenschap voelt. Is dat niet de sleutel tot je eigen bevrijding?